Program Hakkında

Öğrenim yaşamları boyunca tüm çocuklar okul öncesi dönemden başlayarak yeni bir eğitim kademesine geçerken okula uyum olgusu ile yüzyüze kalırlar. Bu geçişlerde çocuklar geride bıraktıkları eğitim kademesinden farklı ortam ve durumlarla karşılaşırlar ve onlardan bu yeni ortam ve durumlara, kısa sürede uyum sağlamaları beklenmektedir. Bu geçiş süreçlerinde çocuklar, binaların ve sınıfların fiziksel ortamlarının, eğitim programlarının, öğretmenlerin davranışlarının, tutumlarının ve beklentilerinin, akran gruplarının değişmesi ve ailelerin rollerinin, katılım biçimlerinin farklılaşması gibi zorluklarla karşılaşırlar Okula uyum sürecinin kolay atlatılması genelikle yeni ortamların gerektirdiği bilgi ve becerilerin çocuğun sahip olduğu sosyal, davranışsal ve akademik becerilerle uyumuna bağlıdır.

Okula uyum hizmetlerinin standart bir program dâhilinde verilmesi hem ülke çapında eşitliği hem de okula uyum etkinliklerini planlayacak öğretmen, yönetici vb. paydaşların daha sağlıklı bir şekilde ilerlemesine olanak sağlaması açısından önemlidir. Bu nedenle veliler, aileler ve yöneticiler için bir program hazırlanması hedeflenmiştir.

Okula Uyum Programı çocuğu bir bütün olarak ele almakta ve Tüm Çocuk Yaklaşımı’nı benimsemektedir. Tüm Çocuk Yaklaşımı’nı çocukların okula uyumunu, sadece akademik performansını ön plana alan ve bilişsel becerilerin edinimini vurgulayan bir süreç olarak ele almaktan ziyade, onların duyguları, tutumları ve çevreleriyle olan ilişkilerini de içeren bir süreç olarak tanımlamaktadır. Okula Uyum Programı aynı zamanda çocukların gelişimsel özelliklerine ve özgün bireysel- kültürel gereksinimlerine uygun hazırlandığı için farklı yer ve durumlarda kullanabilir olması nedeniyle esnek, uyumun farklı ögelerini gerektiğinde tekrar desteklemeyi teşvik ettiği için de sarmal bir Program’dır.

Program Hakkında

Hazırlanan bu Program ilk kez bir eğitim kurumuna başlayan ve daha sonraki kademelere geçiş yapan çocukların yaşaması olası olan uyum sorunlarını en aza indirmeyi ve okula uyumu desteklemeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda Okula Uyum Programı’nın yanı sıra çocuk-aile-okul üçgenini içine alan materyaller de geliştirilmiş ve üç paydaşın birlikte bu süreci kaliteli bir biçimde nasıl yürütmeleri gerektiğine dair teorik ve uygulamaya yönelik bilgiler sunulmuştur.

Amaçlar

Çocuğun hazır hâle gelmesi tüm paydaşların hazır olmasına ve işlevselliğine bağlıdır.

Temel noktada çocuk olmakla birlikte, aile ve okul çocuktan bağımsız düşünülemez. Çocuğun hazır olması okul uyumunda ailenin ve okulun hazır oluşuyla doğrudan etkileşim hâlindedir.

Bu doğrultuda hazırlanan Program, Hazır Çocuk Hazır Aile Hazır Okul boyutu üzerinden yapılandırılmıştır. Her boyut önemli olup birlikte hareket etmelidir. Çünkü okula uyum bu üç paydaşın yüz yüze geldiği bir geçiş sürecidir.

Hazır Çocuk

Hazır çocuk, hazır ailenin ve hazır okulun iş birliği ile gerçekleşebilir.

Çocukların öğrenimi, okula başlamadan önce başlar ve okulla birlikte daha ileriye taşınır. Bu bağlamda çocukların okula uyumu bütüncüldür ve gelişim alanlarının tümü daha sonraki okul başarısı ile bağlantılıdır. Bu alanlar, motor gelişim, sosyal-duyuşsal gelişim, dil gelişimi, bilişsel gelişimdir. Bu alanların gelişimi önemli olduğu kadar birbirleri ile bağlantıları da bir o kadar önemlidir. Araştırmalar bu bağlantıların zamanlamalarının hassas olduğunu ve önemini ortaya koymaktadır. Diğer taraftan çocukların biyolojik olgunlukları da okula uyumları ile yakından ilişkilidir. Okul öncesi eğitim kurumuna, ilkokula veya ortaokula başlayan çocukların başarısı doğuştan gelen öğrenme becerilerinin geliştirilmesine bağlı olup, bu beceriler bir önceki becerilerin ileriye taşınması ile gerçekleşecektir.

Geçiş yaptığı eğitim kademesinde yabancılık çekmeyen, yeni ortama kolayca uyum sağlayan, akranlarıyla iyi ilişkiler geliştiren ve kendisine verilen sorumlulukları yerine getiren çocuk, hazır çocuk olarak ifade edilebilir. Bu dönemde çocuğun kendini sosyal ve duygusal olarak güvende hissetmesi ve özgüveninin arttırılması önemlidir. Çocuğun bu dönemde iyi arkadaşlıklar kurması ve kendini sosyal, duygusal açıdan yeterli hissetmesine önemli katkılar sunmaktadır. Çocuğun hazır oluşu, ekolojik yaklaşımında vurguladığı etkileşimle örtüşmektedir.

Hazır Aile

Hazır aile, çocuklarının yeni eğitim basamağına geçişlerinde

çocuklarının kaygılarını anlayan, buna yönelik çözüm bulmaya çalışan, bu süreçte çocuğuna destek olan ve bütün paydaşlarla verimli bir ortaklık kuran ailelerdir.

Her yeni eğitim kademesinde çocuklar daha büyük ve daha karışık bir eğitim kurumuna adım atmaktadırlar. Okul öncesi dönemde bir öğretmeni olan çocuklar, ilkokul ve ortaokulda birden fazla öğretmenle karşılaşmakta ve yeni arkadaşlıklar kurmaya çalışmaktadırlar. Bu geçiş döneminde çocukların söylediklerini dinlemek ve hissettiklerini önemsemek gerekir. Böylelikle, çocukların yeni bir eğitim kademesine geçişi daha kolay olacaktır.

Okula hazır ailenin özellikleri aşağıdaki gibi ifade edilir:

ϖ Çocukların gelişim özellikleri hakkında bilgi sahibi olan,
ϖ Eğitim kurumlarının, çocuklarının toplumsal uyumu ve akademik başarısı için öneminin farkında olan,
ϖ Çocuklarının farklı gelişim alanlarını desteklemeye yönelik zengin uyarıcı çevre,
ϖ Çocuklarının eğitim sürecinde eğitim kurumlarıyla iş birliği hâlinde olan ve eğitim kurumlarına destek olan,
ϖ Çocuğa ailede özgüveninin artacağı ve özerklik duygusunun gelişeceği, demokratik ortamlar sunan ve çocukların her yönden gelişimlerini sağlayan ailedir.

Hazır Okul

Okulun hazır olması demek; öğretmenlerin, okul rehberlik/psikolojik

danışmanlarının, temizlik personelinin, güvenlik görevlilerinin, sağlık

personelinin ve okul yöneticilerinin çocuğun eğitimi için hazır olması

demektir.

Hazır okul, çocukların bir önceki eğitim ortamından yeni eğitim ortamına geçişini kolaylaştıran ve çocuğun gelişim özelliklerine ihtiyaçlarına cevap verebilen okuldur. Bununla birlikte toplumsal iş birliğini ve paydaşların aktif katılımını da esas alır. Okul öncesinde ilkokula, ilkokuldan ortaokula geçiş, çocuklar için yeni bir ortama alışma, farklı arkadaşlıklar kurma, değişen ders müfredatını takip etme gibi farklı zorlukları içermektedir. Okul ortamının niteliği çocukların uyumu ile doğru orantılıdır. Çocuklar kendini güvende hissedecekleri ortamlarda daha iyi öğrenme gerçekleştireceklerdir. Çocuklara güvenli bir okul ortamı sağlamada en önemli paydaş öğretmenlerdir. Öğretmen ve çocuk arasındaki ilişki çocukların, sosyal-duyuşsal, zihinsel ve fiziksel gelişimleri bakımından önemlidir ve okulun bu ilişkiyi olumlu yönde desteklemesi önem arz etmektedir.

Bu kademede de hazır okuldan söz edilirken;

Öğretmenin,

Eğitim ortamının ve

Eğitim programının hazır olması ifade edilmektedir

Bu dönemde çocuğu sosyal-duyuşsal olarak destekleyen ve çocuğun gelişim özelliklerini bilip buna yönelik eğitim programı uygulayan öğretmenler, ‘’hazır öğretmen’’ olarak adlandırılmaktadır. Her kademeye, kademeye geçişte okulun sahip olduğu koşulların çocuğun gelişimine yönelik geliştirilmesi ve okul yönetiminin dışardan gelebilecek tehlikelere karşı

politika belirlemesi önemlidir. Bu paydaşların tümü kendi görevlerinin bilincinde olmalı ve herhangi bir alanda çıkacak aksaklığın diğer alanları da olumsuz etkileyeceğini unutmamalıdır. Her eğitim kademesinde çocuğun bütün ihtiyaçlarını karşılayabilecek Uyum Programı’nı da kapsayan bir eğitim müfredatının geliştirilmesi çocukların uyumunu kolaylaştıracaktır.

Sonuç olarak okulu hazır duruma getirmek için okuldaki tüm çalışanların, okula gelecek çocuklar ve veliler için zihinsel ve psikolojik yönden kendilerini hazırlamaları, kendilerini motive etmeleri ve güler yüzlü bir başlangıç için kendilerini işlerine adamaları önemlidir.

Değerlendirme

Okula Uyum Programı’nın işleyişinin sorumlusu okul/kurum yöneticisidir.

Kurum yöneticileri (müdürler ve/veya müdür yardımcıları) Okula Uyum Programı’nı değerlendirmede çok kaynaktan veri toplamayı esas almalı ve değerlendirme süreçlerini iyi planlamalıdır. Okula Uyum Programı‘nı değerlendirme planına bağlı olarak kurum yöneticilerinin değerlendirme süreci aşağıdaki gibi tasarlanmıştır. Yöneticilerin aşağıdaki adımları yapması durumunda Okula Uyum Programı’nın beklenen etkiyi yaratması mümkün olacaktır. Bu bakımdan yöneticiler öncelik sırasına göre verilen işlemleri yerine getirmelidir. Gerekli olduğu durumlarda bu işlemlere sırasına uygun olarak yeni işlemler eklemeli, kurumu için uygun olmadığını düşündükleri veya uygulanma olanağı görmedikleri işlemleri göz ardı etmelidirler.

Planlama

Okula Uyum Programı değerlendirme sürecinin başlangıç ve bitiş tarihlerini belirleyiniz.

Gerekli görülüyorsa öğrencilerin ihtiyaç analizinin hangi tarihte yapılacağını belirleyiniz.

İhtiyaç analizi uygulama sürecinde kimlerin görevli olduğunu belirleyiniz.

Okul çalışanlarına Okula Uyum Programı’nı değerlendirme sürecinde kendilerinden neler beklendiği bilgisini veriniz.

Okul çalışanlarına Uyum Programı’na yönelik çalışma sürecini değerlendirmede hangi araçları kullanacaklarını açıklayınız.

Uyum Programı’nın değerlendirme sürecine ilişkin işleri kolaylaştıracak önlemleri alınız.

Uygulama Süreci

Okula Uyum Programı’nın değerlendirmesine yönelik uygulama sürecinin planlandığı şekilde sürdürülüp sürdürülmediği kontrol edilmeli, aksaklıklar var ise anında müdahâle edilerek problemler ertelenmeden çözülmelidir. Aksi hâlde biriken sorunların çözülmesi zorlaşacak değerlendirme süreci istenen sonuçları vermeyecektir. Diğer yandan okul yöneticilerinin Uyum Programı’nın kalitesini kontrol etmeleri için çok sayıda ölçek program kitabında verilmiştir. Bu ölçeklerden ne kadar çoğu kullanılırsa elde edilen bilgiler o derece doğru olacak ve Uyum Programı’nın kalitesi o ölçüde artacaktır.

ϖ Okula Uyum Programı’nın işleyişini önceden belirlenen planlamaya uygun olarak işleyip işlemediğini kontrol ediniz. Bu amaçla ilgili kademe için hazırlanmış olan “Okula Uyum Programı Uygulama Sürecine İlişkin Yönetici Öz Değerlendirme
ϖ Formu”nu işlerin aşamasına uygun olarak kullanınız.

ϖ Öğretmenlerden ilgili kademe için hazırlanmış olan “Okul Uyum Programı Uygulama Sürecine İlişkin Öğretmen Öz Değerlendirme Formu”nu, rehber öğretmenlerden “Okula Uyum Programı Uygulama Sürecine İlişkin Rehber Öğretmen Öz Değerlendirme Formu”nu ve velilerden/ebeveynlerden “Okula Uyum Programı Uygulama Sürecine İlişkin Veli/Ebeveyn Öz Değerlendirme Formu”nu doldurmalarını isteyiniz.
ϖ Görevlendirilen çalışanların sorumluluklarını yerine getirip getirmediğini kontrol ediniz.
ϖ Öğretmen, rehber öğretmen ve velilerin doldurduğu öz değerlendirme formlarını kontrol edip eksik noktaları belirleyerek tamamlanması için gerekli önlemleri alınız ve gerekli talimatları veriniz.
ϖ Okula Uyum Programı’nın uygulama süreci sonunda öğretmenlerden öncelikle “Öğrenci Uyumunu Değerlendirme Ölçeği”ni doldurmalarını isteyiniz. Söz konusu ölçek ihtiyaç analizi amacıyla ön test olarak uygulandı ise ön test uygulama verileri ile süreç sonunda elde edilen verileri karşılaştırınız.
ϖ Gerekli görüldüğünde ve mümkün olan durumlarda öğretmenlerden “Okula Uyum Programı Kazanımları İçin Öğrenci Gözlem Formu Dereceleme Ölçeği”ni süreçteki gözlemlerine dayanarak doldurmalarını isteyiniz.
ϖ “Okula Uyum Programı’na Yönelik Yönetici Memnuniyet Anketi”ni kendiniz doldurunuz.
ϖ Yönetici yardımcılarından “Okula Uyum Programı’na Yönelik Yönetici Memnuniyet Anketi”ni doldurmalarını isteyiniz.
ϖ Öğretmenlerden “Okula Uyum Programı’na Yönelik Öğretmen Memnuniyet Anketi”ni doldurmalarını isteyiniz.
ϖ Rehber Öğretmenlerden “Okula Uyum Programı’na Yönelik Rehber Öğretmen Memnuniyet Anketi”ni doldurmalarını isteyiniz.
ϖ Yönetici yardımcılarından veya öğretmenlerden “Okula Uyum Programı’na Yönelik Veli /Ebeveyn Memnuniyet Anketi”ni ailelere uygulamasını isteyiniz.
ϖ Okula Uyum Programı’nı değerlendirmelerin önceden belirlenen planlamaya uygun olarak işleyip işlemediğini kontrol etmek için ilgili kademe için hazırlanan“Okual Uyum Programı Uygulama Sürecine İlişkin Yönetici Öz Değerlendirme Formu”nun eksik kalan kısımlarını tamamlayınız.

Verilerin Analizi

Kurum yöneticilerinin Okul Öncesi Uyum Programı’nı değerlendirmek için topladığı veriler yöneticinin kendisi, yönetici yardımcıları veya yönetici tarafından görevlendirilen öğretmenler tarafından gerçekleştirilecektir. Aşağıdaki adımlara uyularak elde edilen veriler analiz edilebilir.

ϖ Okula Uyum Programı Uygulama Sürecine İlişkin Yönetici Öz Değerlendirme Formunu yönergede verilen değerlendirme açıklamasına uygun olarak değerlendiriniz.
ϖ Okula Uyum Programı Uygulama Sürecine İlişkin Öğretmen Öz Değerlendirme Formunu yönergede verilen değerlendirme açıklamasına uygun olarak değerlendiriniz.
ϖ Okula Uyum Programı Uygulama Sürecine İlişkin Veli/Ebeveyn Öz Değerlendirme Formunu yönergede verilen değerlendirme açıklamasına uygun olarak değerlendiriniz.
ϖ Çocuk/Öğrenci Uyumunu Değerlendirme Ölçeğini yönergesinde verilen değerlendirme açıklamasına uygun olarak değerlendiriniz.
ϖ Okula Uyum Programı Kazanımları İçin Öğrenci Gözlem Formu Dereceleme Ölçeğini yönergesinden verilen değerlendirme açıklamasına uygun olarak değerlendiriniz.
ϖ Okula Uyum Programı’na Yönelik Yönetici Memnuniyet Anketini yönergesinde verilen değerlendirme açıklamasına uygun olarak değerlendiriniz.
ϖ Okula Uyum Programı’na Yönelik Öğretmen Memnuniyet Anketini yönergesinde verilen açıklamalara uygun olarak değerlendiriniz.
ϖ Okula Uyum Programı’na Yönelik Veli /Ebeveyn Memnuniyet Anketini yönergesinde verilen değerlendirme açıklamalarına uygun olarak değerlendiriniz.

Sonuçların Rapor Hâline Getirilmesi

Yöneticiler, Okul Öncesi Uyum Programı’na yönelik paydaşlardan

gelen verilere ilişkin sonuçları öncelikle ayrı ayrı yorumlayacak ardından tüm bilgiler birleştirerek Program’ın genel değerlendirilmesini yapacaklardır.

Değerlendirme sonuçları Okula Uyum Programı’nın farklı yönlerine (içerik, uygulama, ölçme ve değerlendirme araçları vb.) ilişkin bilgiler verecek şekilde ve paydaşların görüş ve algılarını ayrı ayrı yansıtacak şekilde rapor edilecektir.

ϖ Öğrencilerin kazanımlara erişim düzeylerinin her alt alanda ve genelde, % 60’tan yüksek olup olmadığını kontrol ederek raporlayınız. Düşük performansları ve gözlenen gerekçeleri belirtiniz.
ϖ Yönetici, öğretmen ve velilerin öz değerlendirme sürecinde görevlerinin % 60 veya daha fazlasını yapıp yapmadığını kontrol ederek raporlayınız. Var ise eksik bırakılan veya yerine getirilemeyen görevleri ve gözlenen gerekçelerini belirtiniz.
ϖ Yönetici, öğretmen ve velilerin memnuniyet düzeylerinin % 60 veya daha yüksek olup olmadığını kontrol ederek raporlayınız. Düşük memnuniyet düzeylerini ve gözlenen gerekçeleri belirtiniz.
ϖ Her bir ihtiyaç bazında ve genel olarak öğrencilerin ihtiyaçlarının Uyum Programı sonunda veya dönem başındaki duruma göre önemli düzeyde karşılanıp karşılanmadığını kontrol ederek raporlayınız. Program’ın ihtiyaçları karşılama düzeyi düşük bulunmuşsa bu durumun olası nedenlerini belirtiniz.
ϖ Her bir ölçme işlemiyle elde edilen verilere ilişkin mutlak başarı yüzdelerinin ortalamasını hesaplayınız. Bu ortalama 100 üzerinden 60 veya 60’tan daha yüksek bir değer ise Program’ın etkili olduğu yorumunu aksi hâlde Program’ın gözden geçirilmesi gerektiği yorumunu yapabilirsiniz.

Değerlendirme Sonuçlarının Paylaşımı

Söz konusu rapor MEB, öğretmenler, veliler, öğrenciler ve uygun görülen diğer paydaşlarla paylaşılabilir. Kurum yöneticileri, Okula Uyum Programı’na ilişkin değerlendirme sonuçlarını yapılan işlemler, ulaşılan sonuçlar ve alınan kararları kapsayan bir rapor hâline getirerek uygun görülen paydaşlarla web ortamında paylaşabilirler.

Genel İlkeler

Çocuğu ve Aileyi Tanıma

Öğretmenlerin çocuğun gelişimsel özelliklerini ve kendine özgü gereksinimlerini tanımaları gerekmektedir. Bu nedenle çocuğa ve ailesine özgü hangi özelliklerin uyumu kolaylaştırıcı ve sınırlandırıcı etmenler olabileceğinin tespit edilmesi gerekir. Uyum sürecinde uygulanacak etkinliklerin ailenin ve çocuğun kendine özgü gereksinimlerini karşılayacak şekilde hazırlanması ve uygulanması önemlidir.

Çocuğu Merkeze Alma

Öğretmenler etkinlikleri hazırlar ve uygularken “Bu etkinlik çocuğun hangi gereksinimlerini karşılamaktadır, çocuklar bu etkinlikten hangi kazanımları elde ettiler, hangi çocuklar etkinliklere katılırken hangileri katılmadı?” gibi soruları kendilerine sürekli sormalı ve yanıtlar doğrultusunda gereken önlemleri almalıdırlar. Öğretmenler, etkinlikleri çocuğun tüm gelişim alanlarını destekleyecek şekilde planlamalı ve güler yüzlü bir tutumla; oyun, drama ve sportif aktiviteler gibi çocukların katılımını güdüleyen öğretim yaklaşımları ile etkinlikleri yürütmelidirler.

Paydaşlarla İş Birliği Yapma

Öğretmenler Uyum Programı’nın uygulanması sırasında çocuğun ailesiyle, okul yönetimiyle, diğer öğretmenlerle ve rehber öğretmeniyle (okul psikolojik danışmanı) iş birliği hâlinde olmalıdırlar. Aileler, karar alma süreçlerine dâhil edilmeli ve gerektiğinde çocuğunun uyum etkinliklerine aktif katılımları teşvik edilmelidir. Aile, ayrıca uyum sürecini destekleyici kaynaklar, olası sorunlar ve çözüm yolları konusunda da okul yönetimiyle iletişim hâlinde olmalıdır. Öğretmenler, aynı ve farklı kademedeki öğretmenlerle ve rehber öğretmeniyle (okul psikolojik danışmanı) etkinliklerin uygulanması, çocukların gereksinimlerinin karşılanması ve sürecin değerlendirilmesi konularında bilgi ve deneyim alışverişinde bulunmalı ve birbirlerine destek olmalıdırlar

Program’ı Özümleme, Uygulama ve Sürdürme

Öğretmenler Uyum Programı’nı ve programda yer alan etkinlikleri dikkatle incelemeli ve özümlemelidirler. Uyum Programı uyum takvimi süresince etkili bir şekilde uygulanmalıdır. Uyumun sürekliliğini dikkate alarak çocukların uyumunu destekleyici uygulamaları dönem süresince sürdürmelidirler.

Program’ı Değerlendirme ve Geliştirme

Öğretmenler Uyum Programı’nın uygulanmasına ve etkisine ilişkin sürekli gözlem ve değerlendirme yapmalı, bunları kaydetmeli ve diğer paydaşlarla paylaşmalıdırlar. Gözlem ve değerlendirme sonuçları kaydedilmeli ve bunlar Program’ın uyarlanması ve geliştirilmesi çabalarında kullanılmalıdır.

Kılavuzlar Hakkında

Yönetici Kılavuzu

Bu kılavuz Okula Uyum Programının okul yöneticileri tarafından daha iyi anlaşılmasını ve uygulanmasını desteklemek amacıyla tasarlanmıştır. Kılavuz, uyum programının uygulanmasında yöneticilerin dikkat edeceği noktaları belirtmekte, kazanımların belirlenmesinde ve sonrasında etkinliklerin seçiminde, uygulanmasında ve değerlendirilmesinde dikkate alması gereken ilkeler konusunda bilgi sunmakta ve uyum sürecinde okul yöneticisinin süreç boyunca gerçekleştirmesi gereken sorumlulukları açıklamaktadır. Kılavuz her okulun kendi yapısına uygun şekilde uyarlaması gereken Okul Tanıma Formu ve Kroki örnekleri de içermektedir

Öğretmen Kılavuzu

Bu kılavuz Okula Uyum Programının öğretmenler tarafından daha iyi anlaşılmasını ve uygulanmasını desteklemek amacıyla tasarlanmıştır. Kılavuz, uyum programının uygulanmasında öğretmenlerin dikkat edeceği noktaları belirtmekte, uyum programına başlarken yapılması gerekenleri açıklamakta, kazanımların belirlenmesinde ve sonrasında etkinliklerin seçiminde, uygulanmasında ve değerlendirilmesinde dikkate alması gereken ilkeler konusunda bilgi sunmaktadır. Kılavuz uyum sürecinde öğretmenlerin süreç boyunca gerçekleştirmesi gereken sorumlulukları da açıklamaktadır.

Okul Rehber Öğretmen(Psikolojik Danışman) Kılavuzu

Bu kılavuz Okula Uyum Programının okul rehber öğretmenleri (psikolojik danışman)tarafından daha iyi anlaşılmasını ve uygulanmasını desteklemek amacıyla tasarlanmıştır. Kılavuz, uyum programının uygulanmasında okul rehber öğretmenlerinin dikkat edeceği noktaları belirtmekte, uyum programına başlarken yapılması gerekenleri açıklamakta, kazanımların belirlenmesinde ve sonrasında etkinliklerin seçiminde, uygulanmasında ve değerlendirilmesinde dikkate alması gereken ilkeler konusunda bilgi sunmaktadır. Kılavuz uyum sürecinde okul rehber öğretmenlerininsüreç boyunca gerçekleştirmesi gereken sorumlulukları da açıklamaktadır.

Okula Uyum Aşamaları

Okula uyum paydaşların birlikte çalıştığı ancak sorumluluklarının farklı olduğu üç aşamada gerçekleşmektedir.

Hazırlık Yerleşme Bütünleşme

Hazırlık

Çocukların gelişimleri ile öğrenmeleri arasında bireysel farklılıklar bulunmaktadır. Aynı yaşta olan çocuklar arasında bu tarz faklılıkların olması normal bir durumdur. Bu farklılıkların azaltılmasında aileler süreçte en etkin paydaştır. Ailelerin inanışları, sosyo-ekonomik durumu, kendi eğitim tecrübeleri, ailelerin yaşayışlarını etkilediği gibi çocuklarının okula uyumlarının derecesini de etkilemektedir. Aileler bu süreçte çocuklarını okul ortamına veya değişen kademelere hazırlarken, çocuklarıyla okul hakkında konuşmalı, okul rutinlerine yönelik sosyal becerileri geliştirmeye ve temel sorumluluk duyguları geliştirilmeye çalışmalıdır.

Okula başlama, hem aileler hem de çocuklar için önemli bir dönüm noktasıdır. Okula hazırlık; okul yıllarındaki akademik başarının yanı sıra uzun vadede akademik ve mesleki başarının öncüsü olarak görülmektedir. Çocukların herhangi bir eğitim kademesine başlarken yaşayabileceği uyum sorunları ve aidiyet hissi geliştirmedeki zorlukları, verilen eğitimin faydalarından etkin bir biçimde yararlanmalarına engel olabilir. Bu süreçte çocukların yeni rutinlere alışmaları gereklidir. Okula başlama veya yeni bir kademeye geçiş, çocuklar için olduğu kadar veliler için de önemli bir aşamadır ve veliler bu süreçte birtakım kaygılar yaşayabilirler. Her eğitim kademesine hazırlık aşamasında, aileler çocuğun gideceği okulla ilgili bilgileri çocuklarıyla paylaşmalıdır Örneğin, çocuğa ortaokulun ilkokuldan farklı olduğu açıklanmalı, değişen ders sayıları ve farklı öğretmenlerin derslere girecek olması nedeniyle her öğretmenin farklı beklentiler içinde olacağı çocukla paylaşılmalıdır. Hazırlık aşamasında temel sorumluluk ailededir. Bu aşama aile aracılığıyla gerçekleştirileceği için hazır aile kavramıyla ilgilidir. Bir diğer ifadeyle okul uyumu konusunda ailenin hazır oluşu beraberinde hazırlık aşamasının aile aracılığıyla sağlıklı gerçekleştirilmesini mümkün kılar. Okula hazırlık; okul, aile ve çocuk etkileşimlerinin bir ürünüdür. Başarılı bir geçiş sağlamak için, birbirini destekleyen bu üç boyutun birlikte çalışması önem taşır (UNICEF, 2012).

Yerleşme

Yerleşme aşamasında sorumluluk okulun üzerine düşmektedir. Okul ortamının ve öğretmenlerin bu konuda hazırlıklı olmaları bu süreci kolaylaştıracaktır. Duygusal güvensizlik, insani ilişkileri etkiler ve öğrenme etkinliklerine katılımı sınırlar. Okul ortamlarının ve personelin bu bağlamda çocukların duygusal güvenlerini arttırmaya yönelik olarak yürütecekleri etkinlikler, örneğin sınıf kurallarını bilme, sınıfı ve okulu tanımaya yönelik etkinlikler çocukların uyumlarını arttıracaktır. Bu etkinlikler kapsamında çocukların okulu ve sınıflarını tanımaları, sınıfta beraber olacağı arkadaşları ile tanışıp zaman geçirmeleri sağlanmalıdır. Ayrıca çocukların öğretmen(ler)i ile tanışıp kaynaşmasını sağlayıcı, okulun müfredatının tanıtımının yapıldığı ve müfredat dışı etkinliklerin tanıtıldığı organizasyonlar ile bu süreçte ailelerin okul yönetimiyle öğretmenlerle ve ailelerin birbirleriyle kaynaşmasını sağlayacak etkinlikler düzenlenerek ortak bir kültür oluştuturulmaya çalışılmalıdır.

Bütünleşme

Hazırlık ve yerleşme sürecinden sonra bütünleşme süreci başlar. Bu süreçte temel sorumluluk okul ve aileler üzerindedir. Bu aşamada aileler ve okul personeli birlikte çalışarak ilk uyum aşamasını geçen çocukların ve ailelerin okulla bütünleşmelerini sağlayacak akademik içerikten daha çok, çocukların ve ailelerin birbirini tanımaya yönelik, sosyal içerikli, okul içi ve okul dışı etkinlikler gerçekleştirilmelidir. Okula başlama ve yeni bir kademeye geçişten sonraki süreçte; aile desteği, okul başarısı ile yakından ilişkilidir. Bazı durumlarda ebeveynler çocuklara göre daha fazla kaygı gösterebilirler. Ailelerin yaşadığı bu tür endişeler; okul ziyaretleri ve görüşmeler gibi aile etkileşim teknikleri ile yatıştırılabilir (Evangelou vd., 2008). Okula uyum sürecinde; öğrencilerin motivasyonlarını desteklemek ve öğrencilerin arasındaki sosyal etkileşimler ile akademik başarı arasındaki ilişki; dikkat edilmesi gereken öncelikli konulardır (Demetriou, Goalen ve Rudduck, 2000). Bu bağlamda okula başladıktan sonra geçen süreç içerisinde çocukların yeni ortama alışmalarını hızlandırmak için çocukların bir arada bulunup kaynaşmalarını sağlayacak akademik olmayan etkinlikler ve bu etkinliklerde ailelerin de yer alması bütünleşme sürecinin hızlanması bakımından önemlidir.

Program Hakkında

Ekler