Okula Uyum Aşamaları

Okula uyum paydaşların birlikte çalıştığı ancak sorumluluklarının farklı olduğu üç aşamada gerçekleşmektedir.

Hazırlık

Çocukların gelişimleri ile öğrenmeleri arasında bireysel farklılıklar bulunmaktadır. Aynı yaşta olan çocuklar arasında bu tarz faklılıkların olması normal bir durumdur. Bu farklılıkların azaltılmasında aileler süreçte en etkin paydaştır. Ailelerin inanışları, sosyo-ekonomik durumu, kendi eğitim tecrübeleri, ailelerin yaşayışlarını etkilediği gibi çocuklarının okula uyumlarının derecesini de etkilemektedir. Aileler bu süreçte çocuklarını okul ortamına veya değişen kademelere hazırlarken, çocuklarıyla okul hakkında konuşmalı, okul rutinlerine yönelik sosyal becerileri geliştirmeye ve temel sorumluluk duyguları geliştirilmeye çalışmalıdır.

Okula başlama, hem aileler hem de çocuklar için önemli bir dönüm noktasıdır. Okula hazırlık; okul yıllarındaki akademik başarının yanı sıra uzun vadede akademik ve mesleki başarının öncüsü olarak görülmektedir. Çocukların herhangi bir eğitim kademesine başlarken yaşayabileceği uyum sorunları ve aidiyet hissi geliştirmedeki zorlukları, verilen eğitimin faydalarından etkin bir biçimde yararlanmalarına engel olabilir. Bu süreçte çocukların yeni rutinlere alışmaları gereklidir. Okula başlama veya yeni bir kademeye geçiş, çocuklar için olduğu kadar veliler için de önemli bir aşamadır ve veliler bu süreçte birtakım kaygılar yaşayabilirler. Her eğitim kademesine hazırlık aşamasında, aileler çocuğun gideceği okulla ilgili bilgileri çocuklarıyla paylaşmalıdır Örneğin, çocuğa ortaokulun ilkokuldan farklı olduğu açıklanmalı, değişen ders sayıları ve farklı öğretmenlerin derslere girecek olması nedeniyle her öğretmenin farklı beklentiler içinde olacağı çocukla paylaşılmalıdır. Hazırlık aşamasında temel sorumluluk ailededir. Bu aşama aile aracılığıyla gerçekleştirileceği için hazır aile kavramıyla ilgilidir. Bir diğer ifadeyle okul uyumu konusunda ailenin hazır oluşu beraberinde hazırlık aşamasının aile aracılığıyla sağlıklı gerçekleştirilmesini mümkün kılar. Okula hazırlık; okul, aile ve çocuk etkileşimlerinin bir ürünüdür. Başarılı bir geçiş sağlamak için, birbirini destekleyen bu üç boyutun birlikte çalışması önem taşır (UNICEF, 2012).

Yerleşme

Yerleşme aşamasında sorumluluk okulun üzerine düşmektedir. Okul ortamının ve öğretmenlerin bu konuda hazırlıklı olmaları bu süreci kolaylaştıracaktır. Duygusal güvensizlik, insani ilişkileri etkiler ve öğrenme etkinliklerine katılımı sınırlar. Okul ortamlarının ve personelin bu bağlamda çocukların duygusal güvenlerini arttırmaya yönelik olarak yürütecekleri etkinlikler, örneğin sınıf kurallarını bilme, sınıfı ve okulu tanımaya yönelik etkinlikler çocukların uyumlarını arttıracaktır. Bu etkinlikler kapsamında çocukların okulu ve sınıflarını tanımaları, sınıfta beraber olacağı arkadaşları ile tanışıp zaman geçirmeleri sağlanmalıdır. Ayrıca çocukların öğretmen(ler)i ile tanışıp kaynaşmasını sağlayıcı, okulun müfredatının tanıtımının yapıldığı ve müfredat dışı etkinliklerin tanıtıldığı organizasyonlar ile bu süreçte ailelerin okul yönetimiyle öğretmenlerle ve ailelerin birbirleriyle kaynaşmasını sağlayacak etkinlikler düzenlenerek ortak bir kültür oluştuturulmaya çalışılmalıdır.

Bütünleşme

Hazırlık ve yerleşme sürecinden sonra bütünleşme süreci başlar. Bu süreçte temel sorumluluk okul ve aileler üzerindedir. Bu aşamada aileler ve okul personeli birlikte çalışarak ilk uyum aşamasını geçen çocukların ve ailelerin okulla bütünleşmelerini sağlayacak akademik içerikten daha çok, çocukların ve ailelerin birbirini tanımaya yönelik, sosyal içerikli, okul içi ve okul dışı etkinlikler gerçekleştirilmelidir. Okula başlama ve yeni bir kademeye geçişten sonraki süreçte; aile desteği, okul başarısı ile yakından ilişkilidir. Bazı durumlarda ebeveynler çocuklara göre daha fazla kaygı gösterebilirler. Ailelerin yaşadığı bu tür endişeler; okul ziyaretleri ve görüşmeler gibi aile etkileşim teknikleri ile yatıştırılabilir (Evangelou vd., 2008). Okula uyum sürecinde; öğrencilerin motivasyonlarını desteklemek ve öğrencilerin arasındaki sosyal etkileşimler ile akademik başarı arasındaki ilişki; dikkat edilmesi gereken öncelikli konulardır (Demetriou, Goalen ve Rudduck, 2000). Bu bağlamda okula başladıktan sonra geçen süreç içerisinde çocukların yeni ortama alışmalarını hızlandırmak için çocukların bir arada bulunup kaynaşmalarını sağlayacak akademik olmayan etkinlikler ve bu etkinliklerde ailelerin de yer alması bütünleşme sürecinin hızlanması bakımından önemlidir.